اموزش دفاع روی تور در والیبال

ین فن هم از لحاظ امتیاز و هم از نظر اثبات برترى روحى بر حریف، یکى از مهم‌ترین مهارت‌هاى این ورزش محسوب مى‌شود. آنچه از تجزیه و تحلیل آمار مسابقات جهانى در این زمینه به‌دست مى‌آید، محدودیت اجرائى این فن در مقایسه با وسعت عملکرد مهارت آبشار است. به‌طورى که عنوان شده عملیات تاکتیکى حمله در هنگام مسابقه تا ۸۰ درصد موفقیت‌آمیز است، در حالى که عملیات تاکتیک دفاع روى تور فقط ۲۰ درصد موفقیت‌آمیز مى‌باشد. از آنجا که این فنون، لازم و ملزوم یکدیگر هستند و هر یک به تنهائى فاقد ارزشیابى هستند، از مقایسهٔ آمارى آنها این نتیجه حاصل مى‌شود که چنانچه تیمى بتواند درصد عملیات تاکتیکى دفاع روى تور خود را افزایش دهد به همان نسبت شانس بیشترى براى پیروزى به‌دست مى‌آورد. نتایج موفقیت‌آمیز این فن وقتى بیشتر روشن مى‌شود که با قوانین جدید و کسب امتیاز به‌صورت رالى مقایسه شود.

 تاکتیک دفاع انفرادى

در مرحلهٔ مقدماتى تاکتیک دفاع روى تور، اولین وظیفهٔ مدافع، جاگیرى صحیح در نزدیک تور و زیر نظر گرفتنِ مهاجم روبه‌روى خود مى‌باشد. در مرحلهٔ بعد در حالى که دست‌ها در بالا قرار مى‌گیرد، روى پنجه‌هاى پا داراى یک حرکت نسبى است و آمادهٔ حرکت به سمت منطقهٔ حمله مى‌شود. معمولاً دفاع یک نفره بیشتر در مقابل حملات سریع و کوتاه، کارآئى پیدا مى‌کند (تصویر زیر).

 تشخیص محل حمله

مدافعان براى اینکه بتوانند محل اصلى تهاجم حریف را تشخیص دهند، باید در وهلهٔ اول توانائى شناخت ملاک‌هاى اصلى تشخیص را داشته باشند و با تجزیه و تحلیل آنها به پیش‌بینى درستى نایل آیند. این عوامل عبارت است از:

- وضعیت استقرار پاس دهنده

- مسیر و ارتفاع پاس (توپ)

- وضعیت فیزیک بدن مهاجم (در هنگام پرش)

- مسیر دید مهاجم

- وضعیت بدن و دست‌هاى پاس‌دهند و... .

 دفاع متحرک

پس از تشخیص محل اصلى آبشار، حرکت مدافع براى ایجاد یک پوشش دفاعى مطمئن آغاز مى‌شود. اغلب در این مرحله، مشاهده مى‌شود که مدافعان با دست‌هاى کاملاً ثابت و کشیده به این کار مبادرت مى‌کنند. این روش ضمن اینکه فرصت مناسبى براى تغییر مسیر توپ آبشار ایجاد مى‌کند، باعث مى‌شود که کارآئى پوشش دفاعى در روى تور به حداقل برسد. براى رفع این اشکال لازم است از فراگیران خواسته شود تا از دفاع متحرک استفاده کنند. این روش، چنان که از عنوان آن برمى‌آید، با تغییر مسیر آبشار تغییر کرده، دست‌هاى مدافع برحسب موقعیت آبشار به‌صورت متحرک عمل مى‌کنند و در مقابل توپ آبشار در بالاى تور سد دفاعى تشکیل مى‌دهند. نکتهٔ مهم دیگرى که در هنگام دفاع یک نفره اهمیت دارد. تفهیم این موضوع است که مدافعان باید بتوانند پوشش دفاعى را بیشتر متوجه زاویه کنند، زیرا مهاجم زمانى که خود را در مقابل یک دفاع تنها مى‌بیند، اغلب، ضربات آبشار را در مسیر زاویه به اجراء درمى‌آورد. به‌طور کلى پوشش دفاع در روى تور از لحاظ روش اجرائى داراى درجاتى است. بهترین و کامل‌ترین سدّ دفاع موقعى است که در همان ابتدا کار منجر به امتیاز شود، ولى اکثر مواقع دفاع کامل در جریان بازى قرار مى‌گیرد. در چنین حالتى اگر توپ به میدان مدافع برود قطعاً به‌عنوان یک دفاع مثبت اهمیت دارد، چون لحظه‌اى بعد توپ برگشت شده به‌صورت آبشار به زمین مقابل کوبیده مى‌شود و در نهایت به امتیاز تبدیل مى‌گردد.

 دفاع روى تور

- دفاع روى تور (دو نفره):

مواردى که در اجراء دفاع روى تور به‌صورت یک نفره است، براى دفاع دو نفره نیز اهمیت دارد. به‌عبارت دیگر دو مدافعى که در عملیات تاکتیکى دفاع روى تور مشارکت و همکارى دارند، باید موارد ذکر شده در دفاع یک نفره را براى کسب موفقیت اعمال نمایند. معمولاً محل تشکیل این نوع دفاع در طرفین تور است، در این روش بازیکنى که در منطقهٔ سه (وسط) مستقر مى‌شود وظیفهٔ دشوارترى دارد، زیرا همواره ایجاد یک سدّ دفاعى مطمئن که بتواند در مقابل حملاتى که از مناطق چهار و دو زمین حریف صورت مى‌گیرد مقاومت کند، کم‌تر مشاهده مى‌شود (البته به اعتقاد برخى از صاحب‌نظران، دشوارى کار، مربوط به مدافعان کنارى است). (تصویر زیر)

- دفاع روى تور (سه نفره):

این شیوهٔ دفاعى اغلب، در مقابل حملاتى که روى پاس‌هاى بلند صورت مى‌گیرد، اتخاذ مى‌شود. محل تشکیل آن معمولاً در وسط تور است. در رقابت‌ها براى پوشش روى تور کم‌تر از سه مدافع استفاده مى‌شود، زیرا حضور سه نفر مدافع در روى تور موجب افزایش فضاى خالى در زمین مدافعان مى‌گردد و تیم، در معرض آسیب جاخالى حریف قرار مى‌گیرد. در این شیوهٔ دفاع نیز بازیکن وسط (منطقه ۳) در تمام عملیات تاکتیکى دفاع روى تور مشارکت دارد. او علاوه بر اینکه با مدافعان منطقهٔ دو و چهار در هر تهاجم همکارى مى‌کند، موظف است در پوشش روى تور هنگامى که منطقهٔ حمله حریف از وسط تور انتخاب مى‌شود با سایر مدافعان همکارى نماید. بنابراین، ظاهراً با توجه به این نکات است که مربیان در هنگام مسابقه، همواره بهترین مدافع خود را در منطقهٔ سه مستقر مى‌کنند (تصویر زیر).