اموزش دفاع کردن در بسکتبال

مهارتهایی که باید در دفاع فردی در آن پیشرفت حاصل شود عبارتند از: حالت ایستادن، گام برداشتن، دفاع بازیکن با توپ و بازیکن دور از توپ ، سد کردنهای دفاعی ، ایجاد تله دفاعی (دفاع 2علیه یک) و گرفتن خطای شارژ از حریف. این مهارتهای دفاعی فردی زیربنای دفاعهای تک به تک، منطقه‌ای و ترکیبی هستند.

اصول زیربنایی دفاع: دفاع به همان اندازه که یک مهارت فیزیکی است یک مهارت فکری نیز هست. بازیکنان باید برای داشتن روحیه پیشقدم بودن در حرکت به جای واکنش نشان دادن به حرکت حریف، مورد تشویق قرار گیرند. این منظور با تاکید بر عوامل فعّال بودن دفاع که در ادامه مطلب آمده است حاصل می‌شود.

روش و رفتار : نقطه آغازین همه دفاعها تصمیم فرد برای تبدیل شدن به یک مدافع تهاجمی و باهوش است ،هر بازیکن باید روش بازی خود خصوصاً در دفاع را بهبود بخشیده و حفظ کند.

کارتیمی : مجموعه تلاش 5 بازیکن عظیم‌تر از 5 تلاش فردی جداگانه است.

ابزار دفاعی : 3 وسیله فیزیکی اصلی چشمها، بدن و پاها هستند.

پیش‌بینی: بازیکنان باید از طریق دیدن، هوش و قوه تشخیص خود را مورد استفاده قرار دهند. آنها باید همواره توپ را زیر نظر داشته باشند و از چشم‌هایشان برای تشخیص موقعیتها و پیش‌بینی رویدادها بهره ببرند.

تمرکز حواس : بازیکنان باید همواره برای انجام دفاع، هوشیار و آماده باشند. آنها باید موقعیتها را تشخیص دهند و قادر باشند قدرت حریف را دفع کنند. آنها باید هنگام دفاع از استراحت کردن اعم از فیزیکی یا فکری اجتناب کنند.

حفظ حالت ایستادن مناسب: مدافعان باید حالت ایستادن مناسب خود را همواره حفظ کنند. آنها باید بندرت مرتکب اعمالی مخاطره‌آمیز شوند که نتیجه آن خارج شدن آنها از حالت مناسب بدن باشد و همه باید بطور مداوم آماده بهره‌برداری از اشتباه‌های حریف باشند ، در این میان حفظ حالت بدن باید مهمترین هدف مدافعان باشد.

نکته‌های اصلی در دفاع

علاوه بر موارد قبلی برای پیشگام بودن مدافعان در عمل بازیکنان باید 9مطلب اساسی در دفاع را بدانند: انتقال، هدف، فشار، حالت بدن، جلوگیری از نفوذ، حرکت، خط توپ، سد کردن راه سبد و ارتباط.

انتقال : اولین وظیفه پیش‌بینی و آماده بودن برای انتقال از حمله به دفاع است. این کار نیازمند یک انتقال سازماندهی شده با ارتباط بین هر 5 بازیکن است. بازیکنان باید با حداکثر سرعت به محل دفاع خود در انتهای زمین بدوند اما ممکن است که به پشت بدوند تا مهاجمان را زیر نظر داشته باشند.

هدف : هدف از دفاع جلوگیری از گل زدن آسان حریف و به دست آوردن مالکیت توپ از راه ریباند یا ربودن توپ است آنها باید یاد بگیرند تا از به وجود آمدن موقعیتهایی که منجر به گل زدن آسان حریف می‌شود، جلوگیری کنند.

فشار : نقشه‌های تهاجمی دارای آهنگ و نظم اساسی است که در اثر فشار روی توپ، درهم می‌ریزد. نقشه‌های دفاعی تیم باید فشار فیزیکی و فکری خود را روی بازیکنی که مالک توپ است، حفظ کند. همچنین هر شوتی نیز باید فیزیکی وعملی زیر فشار قرار گیرد.

وضعیت بدن: بازیکنان را تمرین دهید تا هنگام دفاع، حالت ایستادن صحیح خود را حفظ کنند چون اغلب خطاها زمانی اتفاق می‌افتد که مدافع از حالت خود خارج شده باشد.

جلوگیری از نفوذ

بازیکنان حمله کننده سعی خواهند کرد توپ را با پاس یا دریبل به طرف سبد ببرند دراین میان مدافعان باید از این نفوذ جلوگیری کنند. یک مدافع همواره روی مالک توپ فشار می‌آورد در حالی که 4 بازیکن دیگر دفاع منطقه‌ای خود را در مسیر مهاجمان به سبد، به اجرا در می‌آورند و مدافع روی توپ را حمایت می‌کنند. مدافعان باید از نفوذهای میانه زمین به طرف سبد با استفاده از دریبل یا پاس هوایی مستقیم به این منطقه (هنگام دفاع روی توپ انجام می‌دهند) ممانعت کنند.(خصوصاً منطقه قدرت که در شکل 1-12 نشان داده شده است) دفاع دور از توپ به معنای جلوگیری از پاس دادن به نوار مرکزی زمین (خصوصاً منطقه قدرت) با دفاع منطقه‌ای در نواحی واقع در مسیر رسیدن به سبد است. این مدافعان باید دفاع منطقه‌ای کنند و از مدافع روی توپ حمایت کنند.

(شکل 1-12)

حرکت: بازیکنان باید یاد بگیرند هر زمان توپ پاس داده شد، حرکت کنند. هر 5 بازیکن روی زمین باید با هر پاس، جای خود را در زمین با موقعیت توپ، تطبیق دهند. مدافع روی توپ، پس از پاس فوراً به سمت توپ و سبد حرکت می‌کند که این کار پریدن در جهت توپ نامیده می‌شود. در دفاع دور از توپ نیز مدافع، مکان خود را با هر پاس تنظیم می‌کند.

خط توپ: اصل خط توپ بیان می‌کند که بازیکنان باید، یار خود را فقط بعد از عبور از خط توپ و نزدیک شدن به سبد دفاع کنند. خط توپ خطی است که از مکان مالک توپ به 2 خط طولی طرفین زمین، عمود شده است.

سدکردن راه سبد: هر مدافع همزمان با انجام شوت، مسوول سد کردن راه مهاجم به سبد و به  دست آوردن ریباند دفاعی است. مربیان موفق به اهمیت ریباند دفاعی به عنوان یک بخش مهم دفاع آگاه هستند و زمان مناسب برای آموزش آن اختصاص می‌دهند.

ارتباط : ارتباط همواره برای موفقیت در کارهای گروهی، لازم است. همه بازیکنان باید بطور جسمی و عملی با دیگر بازیکنان همکاری داشته باشند تا بتوانند دفاع تیمی موثری به وجود آورند. در واقع 5 بازیکن باید به عنوان نیرویی واحد عمل کنند.

(شکل 2-12)

دفاع روی توپ

مدافعی که مهاجم مالک توپ را دفاع می‌کند باید حالت ایستادن صحیحی داشته باشد و آن را حفظ کند. مدافعان باید یاد بگیرند تا محل قرار گرفتن خود را بین بازیکن مالک توپ و سبد حفظ کنند (توپ،مدافع وسبد) همانگونه که در شکل 2-12 نشان داده شده است. سرمدافع باید پایین‌تر از سرمهاجم با توپ نگاه داشته شود، معمولاً حد ارتفاع سینه مهاجم محدوده مناسبی است.

دفاع در حالت توپ زنده

یکی از مهمترین، دشوارترین و متداول‌ترین وظایف که بازیکنان بسکتبال در دفاع با آن رو به رو خواهند شد، دفاع کردن بازیکنی است که هنوز اجازه دریبل کردن را دارد. بازهم مدافعان باید در حالت ایستادن مناسب خود قرار گیرند و آماده باشند و طوری پاها را قرار دهند که پای جلوتر آنها مقابل دست قوی بازیکن مهاجم باشد. اگر بازیکن مزبور راست دست است، مدافع باید پا ودست چپ خود را جلو ببرد تا مهاجم را مجبور کند پاس یا دریبل خود را با دست ضعیف انجام دهد. بازیکنان بسکتبال را وادارید در حال دفاع، کف دست جلو خود را رو به بالا نگاه دارند (شکل1-13) که به آنها اجازه خواهد داد براحتی حرکت کنند، به توپ ضربه بزنند و توپ را بربایند. این کار فشار بیشتری را به مالک توپ وارد می‌کند و امکان ارتکاب اشتباه‌های منجر به ازدست دادن توپ را افزایش می‌دهد.

(شکل1-13)

در مقابل مهاجمی که دریبل خود را آغاز کرده، مدافع باید راه او را با بدن سد کند درحالی که هنوز حالت توپ، مدافع و سبد را حفظ کرده است. سر باید جلو دریبل کننده واقع باشد و فقط دست جلو برای ضربه زدن به توپ، استفاده شود (هنگامی که دریبل کننده به سمت راست مدافع می‌رود، دست چپ مورد استفاده قرار می‌گیرد و بالعکس) همانگونه که در شکل

2-13 نشان داده شده است. اگر دریبل کننده از مدافع عبور کند، مدافع  باید با دوی سریع او را باز یافته و حالت استقرار اولیه خود را در یک  حالت توپ ، مدافع وسبد به دست بیاورد. به بازیکنان هشدار دهید که آنها باید فاصله خود را با دریبل کننده حفظ کنند خصوصاً هنگامی که دریبل کننده حرکت دورانی، بر گشتی یا چرخشی انجام می‌دهد. آنها ابتدا باید نفوذ را سد کنند، پس در حالت اولیه توپ، مدافع وسبد به او فشار بیاورد.

(شکل2-13)

دفاع کردن در حالت توپ مرده

هنگامی که مهاجم دریبل خود را قطع کرده است، برای دفاع او در مهارت توصیه می‌شود: (الف) هجوم آوردن به سمت توپ و برهم زدن تمرکز مهاجم در حالی که حالت ایستادن صحیح را حفظ می‌کند همانطور که در شکل3-13 نشان داده شده است (حالت فشار) یا (ب) یک گام به عقب و سمت  سبد برداشتن و باقی ماندن در حالت توپ- مدافع سبد، در انتظار پاس دادن او و کمک کردن به دفاع تیمی (حالت عقب‌نشینی). استفاده حالت اخیر خصوصاً هنگامی است که مهاجم خارج از برد شوت باشد.

(شکل3-13)

دفاع دور از توپ

این عمل پر تلاش‌ترین و قاطع‌ترین بخش مهارت دفاعی فردی است که سهم با ارزشی در دفاع تیمی دارد. این یک تمایل طبیعی است که بازیکن دور از توپ، به استراحت بپردازد اما آنها باید بر این میل غلبه کنند و اهمیت دفاع دور از توپ را بدانند. به آنها بیاموزید که محافظت از سبد و حمایت از مدافع روی توپ دارای اهمیت یکسان یا وظیفه فردی است که در حال مواظبت بازیکن مشخصی دور از توپ است. این وظایف متعدد نیاز به توجه بیشتری از دفاع روی توپ دارد.

چند راهنمایی دیگر درباره دفاع دور از توپ وجود دارد که باید آموزش داده شود.هرچه مهاجم از توپ دورتر است.، فاصله مدافع از او باید بیشتر باشد. در این حال همواره یک آرایش توپ، مدافع ومهاجم را حفظ کنید. لازم است مدافع فاصله‌ای را حفظ کند (فاصله احتیاطی برای فراهم شدن زمان بیشتر برای واکنش) همانگونه که در شکل 4-13 نشان داده شده است. به عبارت دیگر هرچه توپ به مدافع نزدیکتر باشد او باید در دفاع دور از توپ، به حریف خود نزدیک‌تر باشد.

آن چیز که مدافع قبل از دریافت توپ به وسیله مهاجم انجام می‌دهد مشخص کننده کاری است که مهاجم می‌تواند با توپ انجام دهد. مدافع باید مانع از رسیدن توپ به مهاجم (حریف او) در نقاط دلخواه او شود. این یک قانون خوب است که با توپ یا بدون آن، حریف را از نقاط قوت او دور نگاه دارند.

(شکل 4-13)

از برشهای بازیکنان مهاجم به سمت توپ درمیانه زمین یا نواحی منطقه قدرت باید جلوگیری شود. به مدافعان بیاموزید تا با فشار به مهاجمان، آنها را از نقاط مورد نظرشان دور نگاه دارند. اگر تماسی باید صورت گیرد، مدافع باید مهاجم را به نقطه مورد نظر براند، تماس بدنی حاصل کند و دوباره از او فاصله بگیرد.

این‌ آسانتر خواهد بود که از مالک توپ دفاع شود و از مدافع روی توپ، حمایت شود و مدافعان همواره توپ را ببینند. بازیکنان باید توپ را با چشم دنبال کنند تا انتظار برشهای تهاجمی و پاسهای غیر دقیق را داشته باشند.

بازیکنان دور از توپ باید از خود فاصله بگیرند، این عمل به آنها اجازه دیدن توپ و حریف را می‌دهد. در این موقعیت، یک دست در راستای توپ و دست دیگر به طرف حریف است.

چند مهارت را می‌توان به بازیکنانی که مهاجم را در محوطه پنالتی یا اطراف آن دفاع می‌کنند، یاد داد. اول حفظ حالت توپ ، مدافع وبازیکن با فاصله کم (دست جلوی بدن او - شکل 5 -13 الف) یا جا گرفتن جلوی او (شکل 5 -13ب) به عنوان یک قانون کلی، توپ باید از محوطه قدرت دور نگاه داشته شود. (منطقه پست)

(شکل 5 -13)

در حالت جای گرفتن جلو حریف، مدافع باید توپ را ببیند و حالت بدن را بدون تماس بدنی، حفظ کند. این حالت به مدافع اجازه پیش‌بینی پاس به پست و حرکت برای قطع آن را می‌دهد. بازیکن پست مهاجم با حفظ تماس، مدافع را کنترل می‌کند مدافعان پست باید از تماس اجتناب کنند، مگر این که از نظر موقعیت برتری داشته باشند. به عبارت دیگر، آنها باید یک فاصله مطمئن از مهاجم با توپ بگیرند و مدام حرکت کنند. این کار باعث ادامه تردید و دودلی مهاجم پست و پاس‌ دهنده می‌شود.

اصول اولیه و بنیادی نیز برای دفاع بازیکن پست با توپ به کار می‌رود مدافع باید در حالت ایستادن صحیح بماند و دستهایش آماده باشند. هنگامی که مهاجم پاسی را در نواحی پست پایین یا میانه دریافت می‌کند ، مدافع باید بیاموزد که یک گام به عقب برداشته و در حالت توپ ، مدافع وسبد مستقر شود. حفظ فاصله، به مدافع زمان کافی برای واکنش جهت دفاع کردن حرکتها تهاجمی پست و همچنین جلوگیری از استفاده مهاجم پست از تماس بدنی برای کنترل مدافع را می‌دهد.

مدافعان باید از مهارتهای دفاعی کمک و تشخیص برای نبرد با مهارت حمله‌ای، استفاده کنند که در آن تیم مهاجم یک طرف زمین را خالی می‌کند تا مالک توپ با دریبل مدافع خود را پشت سر بگذارد و به سمت سبد برود. مدافعان دور از توپ باید آماده کمک و تشخیص این مورد باشند که آیا مدافع روی توپ از مهاجم جا مانده است یا یار مستقیم او منطقه را ترک کرده است.

موقعیتهای دفاعی خاص

علاوه بر مهارتهای اصلی دفاع روی توپ یا دور از توپ، چند مهارت دفاعی دیگر نیز وجود دارد که می‌تواند به تیم شما برای دفاع کردن علیه تهدیدهای تهاجمی خاص، کمک کند.

اسکرین

هنگامی که یک مهاجم اسکرین می‌کند یعنی مانند سپر راه مدافع را سد می‌کند تا هم  تیمی او آزاد شده و بتواند شوت کند. در این میان از شیوه‌های مخصوص باید استفاده کرد.

درمرحله اول مدافع باید در صورت امکان از اسکرین شدن، اجتناب کند. مدافعان باید هنگامی که مهاجمان برای اجرای اسکرین نزدیک می‌شوند، در حرکت باشند. بطور کلی اسکرین به 2 صورت از اثر می‌افتد.

1- جنگیدن با اسکرین، در این حالت یک هم تیمی می‌تواند مدافع اسکرین شده را کمک کند (شکل 1-14)

(شکل 1-14)

2- مدافعان یارهای تعیین شده خود را با هم عوض کنند، خصوصاً هنگامی که  مدافع در عبور از اسکرین ناتوان است. (شکل2-14)

(شکل2-14)

نکته: توجه داشته باشید که مدافع اسکرین کننده که به سمت بالا می‌آید، اعلام تعویض یار کند و بازیکن با توپ را در برگیرد.

نکته‌های مورد توجه مربیان درباره دفاع

اصول کلی

* حالت ایستادن صحیح را به‌دست آورید و آن را حفظ کنید.

* از فکر، بدن و پاها استفاده کنید.

* از گل زدن آسان جلوگیری کنید.

* فشار روی توپ را حفظ کنید.

* از نفوذ به وسیله پاس یا دریبل جلوگیری کنید.

* با هر پاس یا دریبل (حریف) حرکت کنید.

* حریف را از نقاط قدرتش دور کنید.

روی توپ

* در حالت توپ، مدافع و سبد باقی بمانید.

* دفاع بازیکنان در حالت توپ زنده (پای جلو مقابل پای جلو، دست‌ها و پاها فعال و در فاصله با امکان لمس حریف)

* دفاع دریبل کننده(سر را جلو نگاه دارید، با دست جلو به توپ ضربه بزنید و هرگاه لازم است برای بازیابی حریف بدوید)

* دفاع در حالت توپ مرده(به مالک توپ هجوم ببرید بدون این که خطا کنید یا عقب‌ نشسته از مالک توپ فاصله بگیرید)

* بعد از انجام پاس به سمت توپ جهش کنید.

دور از توپ

* هنگامی که توپ به یار شما پاس داده شد بدین‌صورت از او دفاع کنید. ابتدا با سرعت زیاد به سمت او بدوید و بطور ناگهانی توقّف کنید تا بتوانید مانع عبور او با دریبل شوید.

* موقعیت توپ، مدافع وسبد را حفظ کنید.

* بسته به فاصله یارتان با توپ در حالت ایستادن با فاصله قرار بگیرید یا به او نزدیک شوید.

* فاصله بین خود و توپ را حفظ کنید.

* روی مهاجمین پست، کاردفاعی انجام دهید.

قرار دادن بازیکن مهاجم در تله

مربیان همچنین می‌توانند مهارتهای دفاعی را به کار برند که از آن برای در اختیار گرفتن یک مهاجم استثنایی یا انجام کارهایی به عنوان شیوه غیرمنتظره، استفاده شود. تله زمانی شکل می‌گیرد که 2 مدافع یک مهاجم با توپ را در بر می‌گیرند. (2 بازیکن در مقابل یک بازیکن). تأکید کنید که 2 مدافع باید مانع رهایی مهاجم با توپ از تله شوند و این کار با حفظ حالت ایستادن دفاعی مناسب، فعال نگاه داشتن پاها، قراردادن زانوها مقابل زانوهای حریف و بالا نگاه داشتن دست داخلی برای جلوگیری از یک پاس هوایی سریع انجام می‌شود.در این میان هدف، واداشتن وی به ارسال یک پاس سنگین (قوسی) یا زمینی است و بازیکنی باید بیاموزد که برای گرفتن توپ یورش نبرد و خطا نکند. همه بازیکنان دیگر باید در مسیر پاس به حریفشان قرار گیرند و جلو هرپاس از بازیکن گرفتار در تله را به منطقه خودشان بگیرند. (بهترین مکان برای اجرای تله گوشه‌های زمین هستند)

شارژ دفاعی

شارژ دفاعی (یکی از طرحهای دفاعی اساسی در بسکتبال) زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که یک مدافع در نقطه دلخواه در زمین و در حالت دفاعی قانونی به وسیله برش کننده مهاجم، زده می‌شود. این مهارت دفاعی باید بطور مناسب آموزش داده شود. یکی به خاطر پتانسیل بالا در نقشه تیمی (این کار می‌تواند مانع گل زدن حریف شود)، دیگر بعلت اینکه یک عمل توأم با برخورد است و باید بتدریج توسعه یابد تا از بروز صدمه و جراحت اجتناب شود.

قوانین دارای کاربرد در این موقعیت عبارتند از: مدافع حق دارد در هر نقطه زمین در حالت قانونی مستقر شود، مدافع مجبور نیست هیچ فاصله‌ای را با دریبل کننده رعایت کند اما باید قبل از این که سروشانه مهاجم از بدن او رد شود، حالت قانونی بدن را به دست آورده باشد، در حالت دور از توپ باید به مهاجم امکان تغییر مسیر بدهد (هرگز بیش از دو گام نباشد)، مدافع باید همواره قبل از جدا شدن پاهای حریف از زمین و قرار گرفتن او در هوا، در حالت قانونی خود مستقر شده باشد و مدافع می‌تواند پاها را اندکی عقب گذاشته و همواره از بدن خود مراقبت کند.

(شکل 3-14)

گفتنی است که بازیکنان باید برای این عمل مهارتهای زیر را فرا گیرد:

1- حالت ایستادن دفاعی مناسب را به دست آورید و آن را حفظ کنید و پاها را فعال نگاه دارید.

2- ضربه را با ناحیه سینه دریافت کنید.

3- بدون مقاومت در جای خود بایستید.

4- دستها را از درگیری دور نگاه دارید و از آنها برای مراقبت از بدن استفاده کنید.

5- بطور مناسب خود را به زمین اندازید- دست‌ها بالا و جلو بدن، اول باید نشیمنگاه به زمین برسد، در پی آن کمر و پشت سر در حالت خمیده به جلو. (شکل 3-14)

6- فرض را بر این قرار دهید که داور اعلام خطا نخواهد کرد، بسرعت بلند شوید و حالت ایستادن را دوباره به دست آورید.

7- بدانید چه زمانی باید شارژ بگیرید. حرکت مهاجم را قطع کنید اما زمانی مستقر شوید که مهاجم کنترل کمی روی بدن خود دارد و هوشیار نیست.