یوگا شناسی

احتمالا با یوگا آشنا هستید؛ تمرین های تنفسی و کششی که از هند منشاء گرفته است. یوگا در حال حاضر به بخشی از سایر تمرین ها برای تناسب اندام مانند دویدن روزانه یا انجام تمرین های هوازی تبدیل شده است...

یک نظرخواهی اخیر نشان می دهد ۱۵ میلیون آمریکایی یوگا انجام می دهند و ۳۵ میلیون نفر دیگر قصد امتحان آن را در طول سال دارند.

یوگا در شکل سنتی آن با عقاید مذهبی هندو همراه بود. کلمه «یوگا» در زبان سانسکریت به معنای «اتحاد» است که احتمالا به اتحاد بدن و ذهن اشاره دارد، اما یوگایی که در کشورهای غربی مانند آمریکا رواج پیدا کرده است، جنبه مذهبی ندارد. البته بسیاری از کلاس های یوگا هنوز با یک مراقبه کوتاه مدت آغاز می شوند. مربی به افراد کلاس می گوید نفس های عمیق بکشند و افکاری که در سرشان جریان دارد، نادیده بگیرند و روی تنفسشان متمرکز شوند.

بخش جسمی یوگا شامل قرارگرفتن در وضعیت های معین بدنی برای ایجاد کشش و تقویت قدرت عضلات است که میزان سختی آنها تفاوت دارد. در برخی از سبک های یوگا، وضعیت های بدنی طوری طراحی شده اند که به اصطلاح عرقتان را دربیاورند و شما را به فعالیت شدید وادارند. سبک های دیگر حتی شما را به نفس نفس هم نمی اندازند. حتی مربیان سخت ترین سبک های یوگا شما را تشویق می کنند «به بدنتان گوش دهید» و از وضعیت های بدنی که فشار زیادی بر شما می آورد، پرهیز کنید و قبل از شروع کلاس، هر بیماری و مشکل پزشکی ای که دارید، به مربی تان بگویید.

● منافع بهداشتی یوگا

طرفداران یوگا می گویند این تمرین ها استرس را کاهش می دهند و با کاهش استرس ممکن است بهتر بخوابید، فشار خونتان پایین بیاید و فواید بهداشتی گوناگونی داشته باشد. آنها معتقدند یوگا راه خوبی برای افزایش قدرت و انعطاف پذیری عضلات است. این ادعاها به طورکامل در کارآزمایی هایی های بالینی بررسی نشده است اما به نظر نمی رسد غیرمنطقی باشد. بسیاری از انواع تمرین های ورزشی استرس را کاهش می دهند، پس چرا یوگا این گونه نباشد؟

اما اینکه یوگا درمان موثری برای بیماری های خاصی مانند کمردرد هم است یا نه، سوال متفاوتی است. یک بررسی که نتایج آن چند سال پیش در نشریه انجمن پزشکی آمریکا (JAMA) منتشر شد، نشان داد تمرین های یوگا می تواند به افراد مبتلا به «نشانگان تونل مچی» کمک کند.

در حال حاضر مرکز ملی پزشکی مکمل و جایگزین آمریکا از کارآزمایی های بالینی درباره تاثیر یوگا روی چند بیماری از جمله کمردرد، ام اس، بی خوابی و بیماری انسدادی مزمن ریه حمایت می کند.

● یوگا به چه کسانی توصیه نمی شود؟

افراد دچار مشکلات مفصلی ناشی از ابتلا به برخی از بیماری های بافت همبند مانند «نشانگان مارفان» نباید یوگا انجام دهند زیرا کشش زیاد حین تمرین های یوگا مشکل های مفصلی را تشدید می کند. برای مبتلایان به این بیماری ، پیاده روی، تای چی و شنا مناسب تر است. به طورکلی درد مفصل نشانه ای است که باید به آن توجه کرد. اگر هنگام تمرین های یوگا مفصل زانو یا رانتان صدا می کند یا درد می گیرد، بهتر است فعالیت جسمی دیگری انتخاب کنید.

● هاتها یوگا

هاتها یوگا شامل رایج ترین وضعیت های قرارگیری بدن در یوگا است. شکل های متنوعی از هر یک از این وضعیت ها ایجاد شده و ممکن است آمیزه های گوناگونی از سبک ها با عنوان «هاتها یوگا» یا «یوگای مبتدیان» آموزش داده شود. شش وضعیت بدنی ساده در یوگا در زیر معرفی می شود.

۱) یوگای قدرت

این سبک پرطرفدار یوگا براساس روش قدیمی تری است که «اوشتان گا» نامیده می شود و گاهی در کلاس های یوگا هم به این نام خوانده می شود. لازم نیست برای مدتی طولانی در وضعیت هایی مانند نمونه ای که در شکل ۱ نشان داده شده باقی بمانید، می توانید با سرعت وضعیت بدنی تان را تغییر دهید تا ضربان قلبتان افزایش یابد. هدف قراردهی بدن در وضعیت های بدنی این سبک یوگا مانند بالا نگه داشتن بدن در وضعیتی مانند شنا رفتن، افزایش قدرت و استقامت است. این سبک یوگا غربی شده ترین سبک یوگاست و برای افرادی طراحی شده که می خواهند فعالیت جسمی سختی انجام دهند. افرادی که تازه فعالیت ورزشی را شروع کرده اند و آمادگی بدنی ندارند، بهتر است این سبک یوگا را انجام ندهند.

۲) یوگای کریوه پاه لائو

این سبک یوگا تاکید بیشتری بر مراقبه دارد. کلاس ها معمولا با متمرکزشدن بر تنفس آغاز می شوند و بعد تمرین های کششی و قراردادن بدن در وضعیت های گوناگون انجام می شود. در این سبک یوگا وضعیت های بدنی با توالی سریعی تغییر داده می شود، بنابراین به نفس نفس می افتید و شکلی از ورزش هوازی را انجام خواهید داد. در انتهای هر جلسه به مراقبه بپردازید و از تکنیک هایی استفاده کنید که تصور می شود آرامش بخشی عضلانی عمیقی ایجاد کنند. اگر به مراقبه علاقه ای ندارید یا انجام آن برایتان سخت است، بهتر است این سبک یوگا را انجام ندهید.

۳) یوگای انتگرال

در این سبک یوگا بر تمرین های تنفسی تاکید می شود. ممکن است مربی در کلاس از شما بخواهد در حالی که به تناوب هر یک از سوراخ های بینی تان را می بندید، از بینی تان نفس بکشید. نظریه در این سبک یوگا این است که آرامش بخشی عضلانی یا ریلکسیشن با تمرین های تنفسی مربوط است. در یوگای انتگرال، بدن در وضعیت های استاندارد قرار می گیرد و به مراقبه می پردازید. در این سبک یوگا باید بتوانید دستورات مربی درباره چگونگی تنفس و متمرکز شدن را انجام دهید.

۴) یوگای بیه کرام

این نوع یوگا در شرایطی مانند سونا و در اتاقی بسیار گرم با درجه حرارت حداقل ۷/۳۷ درجه سانتی گراد انجام شود. نظریه در این سبک یوگا این است که گرما مزایایی از جمله افزایش انعطاف پذیری بدن و بهبود گردش خون دارد. چه این نظریه حقیقت داشته باشد چه نه، حین انجام این تمرین عرق زیادی خواهید کرد. این سبک یوگا فعالیت جسمی سختی است و هنگام انجام آن باید به سرعت از وضعیتی به وضعیت دیگر تغییر موقعیت دهید. اگر در انجام یوگا یا انجام تمرین های جسمی مبتدی هستید، فشارخون بالا یا مشکلات قلبی دارید؛ باردار هستید یا بالای ۶۵ سال سن دارید، به علت تحمل کمتر بدنی درجه حرارت های بالا ، نباید این سبک یوگا را انجام دهید. هرکس تمرین های یوگای بیه کرام را انجام دهد، باید بیشتر از حد معمول آب بنوشد تا از کم آبی بدن جلوگیری شود.

۵) یوگای آی ین گار

در این سبک یوگا برای مدت های طولانی در وضعیت های بدنی خاص مانند شکل ۶ قرار می گیرید. نظریه این سبک یوگا این است که با انجام این تمرین ها و احتمالا با کمک مربی می توانید دقیقا به موقعیت درست بدنی برسید. دد یوگای آ ین گار از تجهیزات ساده ای مانند بلوک، پتو و کمربند بیش از سایر انواع یوگا استفاده می شود. اگر هدفتان تحرک بدنی بیشتر و انجام تمرین های هوازی است، این سبک یوگا برای شما مناسب نیست.

۶) یوگای سووآ روپ ها

وضعیت های کلاسیک هاتهایوگا در این سبک طوری تغییر داده شده است که بر عضلات ستون فقرات متمرکز باشند. وضعیت های بدنی در این سبک یوگا همراه هم در توالی معینی اجرا می شوند تا سفتی عضلات برطرف و تنش آنها آزاد شود. این وضعیت های بدنی را باید برای چند دقیقه حفظ کنید. اگر دچار مشکلات وخیم پشت هستید، قبل از انجام یوگای «سووآروپ ها» با فیزیوتراپیست یا پزشک مشورت کنید.

ارامش در یوگا

شما هم شنیده‌اید که ورزش، خلق آدم را باز می‌کند و غم و غصه را از دل آدم بیرون می‌کند؟

نه اینکه فکر کنید این حرف‌ها من‌درآوردی است ها، نه! این واقعیت را محققان تایید کرده‌اند. آنها قبلا هم به این نتیجه رسیده بودند که ورزش می‌تواند علائم افسردگی را بهبود ببخشد اما علت آن را نمی‌دانستند؛ برای همین در یک مطالعه جدید، از ابزاری به نام «ریزآرایه» برای ارزیابی تاثیر ورزش در تغییر فعالیت ژنتیکی در مغز موش‌ها استفاده کردند و دیدند درموش‌هایی که به اندازه یک هفته، تمرین چرخ گردان انجام داده‌اند، تاثیر ضدافسردگی نیرومندی مشاهده شد. بنابراین متوجه شدند که ورزش در موش‌ها، تولید یک ماده شیمیایی طبیعی مغز را - که خواص ضد افسردگی دارد - افزایش می‌دهد.

این یافته‌ها امیدوارمان می‌کند که به زودی روش‌های جدیدی در درمان افسردگی در انسان خواهیم داشت. ورزش اگر چه روش جدیدی نیست اما به وضوح آثار مستقیم و غیرمستقیمی مانند بهبود جریان خون یا افزایش فعالیت هورمونی بر مغز می‌گذارد. یوگا هم یکی از انواع ورزش‌هایی است که درباره تاثیرش دردرمان افسردگی، زیاد شنیده‌ایم. راجع به آن بخوانید.

یوگا یک برنامه جسمی و روحی است که تاریخ آن به حدود ۵ هزار سال قبل در هندوستان برمی‌گردد. کلمه یوگا از «یوج» در زبان سانسکریت گرفته شده و به معنی پیوستن به هم، اتحاد و جفت‌شدن است. مدرکی وجود ندارد که نشان دهد چه کسی یوگا را ابداع کرده چون حتی پیش از اینکه انسان نوشتن بیاموزد، آن را انجام می‌داده. یوگا بر ۵ اصل استوار است: تمرینات یوگا، تنفس، رژیم غذایی، ریلکس و آسودگی و تفکر مثبت و مدیتیشن. انواع مختلفی از یوگا وجود دارد که بر آسانا (حرکات بدنی) و پرانایاما (روش‌های تنفسی) تاکید می‌کند تا فرد را به اتحاد جسم، ذهن و روح برساند.

مطالعاتی که درباره فواید یوگا انجام شده کم نیستند؛ ما به تعدادی از آنها اشاره می‌کنیم.

● یوگا لاغر می‌کند

سال گذشته تحقیقی در دانشگاه همپتون در یورک تاون منتشر شد که نشان می‌داد یوگا هم می‌تواند راه خوبی برای کم‌کردن وزن نوجوانان باشد. شاخص توده بدن (بی-ام-آی) دانش‌آموزانی که در جلسات یوگا شرکت کرده ‌بودند، حدود ۶درصد کمتر شده‌ بود. این تمرینات به شکل تمرینات تنفسی همراه با حرکات بدنی بود که ۳ تا ۴ بار در هفته به مدت ۴۰دقیقه انجام می‌شد. البته نقش کم‌خوری در این مقایسه در نظر گرفته نشده بود و لازم است در مطالعات بعدی مشخص شود اثر یوگا از طریق کاهش حجم معده است یا با اثر بر کارکرد مغز و احساس پری شکم و هورمون‌های مؤثر در متابولیسم عمل می‌کند؛ چون یوگا و تمرین‌های تنفسی آن با استفاده مداوم از عضلات شکم باعث سفت‌شدن این عضلات هم می‌شود.

● برای فشارخونی‌ها

این ادعا که تمرینات یوگا و تکنیک‌های تنفسی آن‌ می‌تواند فشارخون را کنترل کند، دروغ نیست. ثابت شده که تغییر روش زندگی و انجام تمرینات ورزشی منظم و مدیریت استرس می‌تواند فشارخون را کنترل کند اما نه در همه موارد. اگر چه در انجمن قلب آمریکا درمورد پیشگیری و درمان فشار خون‌ چیزی درمورد یوگا نیامده اما شواهدی هست که نشان می‌دهد یوگا هم می‌تواند به این قضیه کمک کند. در یک مطالعه کوچک، پس از ۳ هفته یوگای روزانه و درتحقیق دیگری پس از ۱۱ هفته‌ تمرین، فشارخون افراد کاهش پیداکرده بود. در مطالعه دیگری پس از ۴۰ روز رژیم غذایی و تمرین یوگا، فشارخون سیستولی (ماکزیمم) از ۱۴۲ به ۱۲۶ میلی مترجیوه رسیده بود. البته این نتایج نباید باعث شود که با شروع یوگا‌، داروهای خود را قطع کنید. حتی کم‌کردن دارو هم باید زیر نظر پزشک شما صورت بگیرد.

5 حرکت ساده یوگا

۱۰ حرکت ساده یوگا (تصویری)

خیلی‌ها تا اسم یوگا را می‌شنوند، تصورشان تمریناتی دشوار است که همه از پس آن برنمی‌آیند، اما  واقعیت این است که یوگا می‌تواند ساده باشد، اگر امروز صبح بعد از بیرون آمدن از تختخوابتان دست‌هایتان را بالا کشیده باشید، تقریباً یک حرکت یوگا انجام داده‌اید. یوگا هوشیاری نسبت به حرکات کششی ایجاد می‌کند که به هم‌ترازی بدنتان توجه کرده و حرکات را دقیقاً روی بدنتان احساس کنید.

بسیاری حرکات پایه یوگا به نظرتان آشنا می‌آیند. در زیر به ۱۰ مورد از حرکاتی اشاره می‌کنیم که بااینکه ساده به نظر می‌رسند اما گروه‌های عضلانی اصلی بدنتان را کشش داده و قوی می‌کند.

۱. کوه

فقط ساده بودن این حرکات دلیل بر راحتی آنها نیست. ایجاد یک هوشیاری جدید نسبت به حرکتی که فکر می‌کنید می‌دانستید، می‌تواند بسیار سخت باشد. حرکت کوه را در نظر بگیرید، که به نظر می‌آید یک ایستادن ساده است. اما در یوگا همین حرکت ساده خیلی چیزها را شامل می‌شود. پاشنه‌ها سفت روی زمین قرار می‌گیرند، عضلات پا کاملاً درگیر می‌شوند، استخوان‌های بالای لگن درست در راستای شانه‌ها قرار دارند، شانه‌ها خوب عقب کشیده شده و کتف‌ها به هم می‌چسبند، سر هم کاملاً صاف است. نفس کشیدن را فراموش نکنید.

 

۲. بالا کشیدن دست‌ها

نفس را داخل کشیده و دست‌هایتان را به سمت بالای سر صاف کنید. این پایه‌ترین حرکت کششی صبح‌هایتان است اما در یوگا تمرکز می‌کنید که بدنتان در تراز خوبی قرار بگیرد، مخصوصاً پاشنه‌ها که خوب روی زمین باشند و شانه‌ها عقب کشیده شوند. نگاهتان می‌تواند به بالا به سمت دست‌ها باشد که به اندازه عرض شانه‌ها در بالای سر از هم فاصله گرفته‌اند.

 

۳. خم شدن به جلو ایستاده

نفس را داخل کشیده و از کمر به سمت پاها خم شوید. اگر در ابتدای کار پشت‌پاهایتان کمی کشیده شد، زانوهایتان را طوری خم کنید که ستون‌فقراتتان آزاد باشد. سرتان بگذارید سنگین آویزان باشد. اگر خواستید به آرامی پاها را صاف کنید اما بگذارید سرتان در همان وضعیت بماند. پاهایتان را می‌توانید جفت روی زمین قرار دهید یا به اندازه عرض لگن از هم باز کنید، هرکدام که برایتان راحت‌تر بود.

 ۴. گارلند

پاها را به لبه‌های زیراندازتان برسانید و زانوها را خم کرده و به وضعیت چمباتمه (اسکات) بروید. در صورت نیاز پنجه‌های پا به طرف بیرون باشد. اگر پاشنه‌هایتان به زمین نمی رسد، یک ملحفه لوله کرده و زیر آنها بگذارید. این وضعیت برای بچه‌ها بسیار عادی است اما هرچه بزرگتر می‌شویم کمتر پیش می‌آید که در این حالت قرار گیریم. این حرکت برای لگن و مقابله با تاثیر زیاد نشستن یا رانندگی طولانی بسیار عالی است.

 ۵. لانژ

پاها را صاف کرده، سپس پای چپتان را به انتهای زیراندازتان برسانید و برای رفتن به حالت لانژ زانوی پای راستتان را خم کنید. سعی کنید پایی که خم شده را درست بالای قوزک پایتان باشد، طوریکه ساق پایتان کاملاً عمود بر زمین قرار گیرد. پای چپ را کاملاً صاف نگه دارید. اگر نگه داشتن این وضعیت برایتان دشوار بود، می‌توانید زانوی پای چپ را هم نزدیک به زمین کنید. قبل از اینکه پاها را عوض کنید، ۵ ثانیه بشمارید. 

تاریخچه یوگا در ایران

تاریخچه یوگا در ایران

تمدن کهن ایران زمین یکی از تمدن های بزرگ و جهانی است و دانش بشری در این تمدن قدمت دیرینه دارد . از جمله دانش یوگا از دیرباز در فرهنگ ادبیات و خصوصا عرفان کهن دیده می شود. بسیاری از اندیشمندان و عارفان ایران زمین با یوگا و مدتیشن آشنا بوده و از آن بهره جسته اند . اما در دوره جدید فعالیت های یوگا ، می توان از جناب آقای مجید موقر در سال های 1343 یاد کرد.

مجید موقر در آن سال ها ضمن آشنای با دو استاد و نمایشگر یوگا در نیویورک و ادامه سفر با آنها با این رشته آشنا می شود و ضمن مداوای بیماری های صعب العلاج خویش در نشریه مهر حتی چند سال مقالاتی را جهت معرفی یوگا به ایرانیان می نویسد .

همچنین در سال 1355 دکتر بهلول پزشک بیماری های قلب و رئیس بیمارستان یوگا در هندوستان به ایران دعوت می شود و در دانشگاه اصفهان با موضوع رابطه یوگا با علم را سخنرانی می نماید . در آن زمان دکتر بهلول در گوشه ای از سخنرانی اش می گوید :«این اهانتی است به یوگا که این رشته را ورزش بدانیم زیرا هدف یوگا تنها حرت در آوردن دست و پا و گردن نیست ، بلکه نیت آسایش و آرامش روح است.»

در همان سال ها سوامی نارابطان از اساتید به نام یوگا پیامی را به علاقمندان یوگا ی ایرانی می فرستد.

در سال 1346 توسط مجید موقر آموزشگاه یوگا در تهران گشایش یافت. همچنین در سال های قبل از انقلاب اسلامی شاهد پخش حرکات یوگا در تلویزیون بودیم ، تا پس از انقلاب اسلامی در سال 75-1374 یوگا بطور رسمی تحت نظر تربیت بدنی و جزو زیر مجموعه فدراسیون ورزشهای همگانی آغاز بکار گیرد.

در همان آغاز رئیس انجمن یوگای ایران مهرداد گردان ، رئیس کمیته آموزش دکتر ساعد احمدی ، رئیس کمیته پژوهش دکتر عیسی جلالی ، رئیس کمیته امور استان ها سید عباس علویون ، رئیس کمیته مربیان مسعود مهدوی پور بوده است .

هم اکنون در بیش از پانزده استان کشور کمیته های یوگا تشکیل شده است و بیش از 200 مربی یوگا که غالب آن ها زن هستند در دوره های متعدد مربیگری آموزش دیده اند.