وسایل مورد نیاز بسکتبال

انواع تخته

نوعی از تخته‌ها به کمک میله‌هایی آهنی از سقف سالن آویزان می‌شوند که در هنگام عدم نیاز، می‌توان آن‌ها را بالا برد و به سقف سالن متصل کرد. این نوع تخته برقی است. نوعی دیگر از تخته‌ها با میله‌ای به زمین وصل و محکم می‌شوند. در نوعی دیگر، تخته به وسیلهٔ پایه‌ای متحرک بر روی زمین قرار می‌گیرد.

حلقه

حلقهٔ بسکتبال در فاصلهٔ ۳۰ سانتی متری قاعدهٔ تخته به آن متصل می‌شود. قطر حلقهٔ بسکتبال ۴۵ سانتی متر و ارتفاع توری که به شکل سبد به آن متصل می‌شود ۳۰ سانتی متر است.

توپ بسکتبال

در دو سال نخست که بازی بسکتبال ابداع شد، توپ فوتبال را برای بازی به کار می‌بردند. اما چون این توپ سبک بود در سال ۱۸۹۴ میلادی اولین توپ مخصوص بسکتبال توسط یک کارخانه دوچرخه سازی تولید شد که اندکی از توپ فوتبال بزرگ تر بود. در سال ۱۹۳۷ نوع دیگری توپ بزرگ تر اما سبک تر به بازار آمد و آنگاه در سال ۱۹۴۹ توپی ساخته شد به همین شکل و اندازه و وزن فعلی که هنوز هم مورد استفاده‌است. توپ بزرگتر از توپ‌های معمولی است و آن را از جنس چرم، لاستیک یا پلاستیک می‌سازند و هنگام استفاده باد می‌کنند. میزان فشار هوای داخل توپ باید به حدی باشد که در صورت رها شدن از ارتفاع ۱٫۸ متری، پس از اصابت به زمین کم تر از ۱٫۲ و بیش تر از ۱٫۴ متر از زمین بلند نشود. محیط یک توپ قانونی بسکتبال پس از باد شدن باید حداقل ۷۵ سانتیمتر و حداکثر ۷۸ سانتیمتر باشد. ضمن آنکه در این حال وزن توپ نباید کمتر از ۶۰۰ و بیشتر از ۶۵۰ گرم باشد. توپ این ورزش بزرگ‌ترین و سنگین‌ترین توپ بازی‌های دسته‌جمعی است.

اموزش دفاع کردن در بسکتبال

مهارتهایی که باید در دفاع فردی در آن پیشرفت حاصل شود عبارتند از: حالت ایستادن، گام برداشتن، دفاع بازیکن با توپ و بازیکن دور از توپ ، سد کردنهای دفاعی ، ایجاد تله دفاعی (دفاع 2علیه یک) و گرفتن خطای شارژ از حریف. این مهارتهای دفاعی فردی زیربنای دفاعهای تک به تک، منطقه‌ای و ترکیبی هستند.

اصول زیربنایی دفاع: دفاع به همان اندازه که یک مهارت فیزیکی است یک مهارت فکری نیز هست. بازیکنان باید برای داشتن روحیه پیشقدم بودن در حرکت به جای واکنش نشان دادن به حرکت حریف، مورد تشویق قرار گیرند. این منظور با تاکید بر عوامل فعّال بودن دفاع که در ادامه مطلب آمده است حاصل می‌شود.

روش و رفتار : نقطه آغازین همه دفاعها تصمیم فرد برای تبدیل شدن به یک مدافع تهاجمی و باهوش است ،هر بازیکن باید روش بازی خود خصوصاً در دفاع را بهبود بخشیده و حفظ کند.

کارتیمی : مجموعه تلاش 5 بازیکن عظیم‌تر از 5 تلاش فردی جداگانه است.

ابزار دفاعی : 3 وسیله فیزیکی اصلی چشمها، بدن و پاها هستند.

پیش‌بینی: بازیکنان باید از طریق دیدن، هوش و قوه تشخیص خود را مورد استفاده قرار دهند. آنها باید همواره توپ را زیر نظر داشته باشند و از چشم‌هایشان برای تشخیص موقعیتها و پیش‌بینی رویدادها بهره ببرند.

تمرکز حواس : بازیکنان باید همواره برای انجام دفاع، هوشیار و آماده باشند. آنها باید موقعیتها را تشخیص دهند و قادر باشند قدرت حریف را دفع کنند. آنها باید هنگام دفاع از استراحت کردن اعم از فیزیکی یا فکری اجتناب کنند.

حفظ حالت ایستادن مناسب: مدافعان باید حالت ایستادن مناسب خود را همواره حفظ کنند. آنها باید بندرت مرتکب اعمالی مخاطره‌آمیز شوند که نتیجه آن خارج شدن آنها از حالت مناسب بدن باشد و همه باید بطور مداوم آماده بهره‌برداری از اشتباه‌های حریف باشند ، در این میان حفظ حالت بدن باید مهمترین هدف مدافعان باشد.

نکته‌های اصلی در دفاع

علاوه بر موارد قبلی برای پیشگام بودن مدافعان در عمل بازیکنان باید 9مطلب اساسی در دفاع را بدانند: انتقال، هدف، فشار، حالت بدن، جلوگیری از نفوذ، حرکت، خط توپ، سد کردن راه سبد و ارتباط.

انتقال : اولین وظیفه پیش‌بینی و آماده بودن برای انتقال از حمله به دفاع است. این کار نیازمند یک انتقال سازماندهی شده با ارتباط بین هر 5 بازیکن است. بازیکنان باید با حداکثر سرعت به محل دفاع خود در انتهای زمین بدوند اما ممکن است که به پشت بدوند تا مهاجمان را زیر نظر داشته باشند.

هدف : هدف از دفاع جلوگیری از گل زدن آسان حریف و به دست آوردن مالکیت توپ از راه ریباند یا ربودن توپ است آنها باید یاد بگیرند تا از به وجود آمدن موقعیتهایی که منجر به گل زدن آسان حریف می‌شود، جلوگیری کنند.

فشار : نقشه‌های تهاجمی دارای آهنگ و نظم اساسی است که در اثر فشار روی توپ، درهم می‌ریزد. نقشه‌های دفاعی تیم باید فشار فیزیکی و فکری خود را روی بازیکنی که مالک توپ است، حفظ کند. همچنین هر شوتی نیز باید فیزیکی وعملی زیر فشار قرار گیرد.

وضعیت بدن: بازیکنان را تمرین دهید تا هنگام دفاع، حالت ایستادن صحیح خود را حفظ کنند چون اغلب خطاها زمانی اتفاق می‌افتد که مدافع از حالت خود خارج شده باشد.

جلوگیری از نفوذ

بازیکنان حمله کننده سعی خواهند کرد توپ را با پاس یا دریبل به طرف سبد ببرند دراین میان مدافعان باید از این نفوذ جلوگیری کنند. یک مدافع همواره روی مالک توپ فشار می‌آورد در حالی که 4 بازیکن دیگر دفاع منطقه‌ای خود را در مسیر مهاجمان به سبد، به اجرا در می‌آورند و مدافع روی توپ را حمایت می‌کنند. مدافعان باید از نفوذهای میانه زمین به طرف سبد با استفاده از دریبل یا پاس هوایی مستقیم به این منطقه (هنگام دفاع روی توپ انجام می‌دهند) ممانعت کنند.(خصوصاً منطقه قدرت که در شکل 1-12 نشان داده شده است) دفاع دور از توپ به معنای جلوگیری از پاس دادن به نوار مرکزی زمین (خصوصاً منطقه قدرت) با دفاع منطقه‌ای در نواحی واقع در مسیر رسیدن به سبد است. این مدافعان باید دفاع منطقه‌ای کنند و از مدافع روی توپ حمایت کنند.

(شکل 1-12)

حرکت: بازیکنان باید یاد بگیرند هر زمان توپ پاس داده شد، حرکت کنند. هر 5 بازیکن روی زمین باید با هر پاس، جای خود را در زمین با موقعیت توپ، تطبیق دهند. مدافع روی توپ، پس از پاس فوراً به سمت توپ و سبد حرکت می‌کند که این کار پریدن در جهت توپ نامیده می‌شود. در دفاع دور از توپ نیز مدافع، مکان خود را با هر پاس تنظیم می‌کند.

خط توپ: اصل خط توپ بیان می‌کند که بازیکنان باید، یار خود را فقط بعد از عبور از خط توپ و نزدیک شدن به سبد دفاع کنند. خط توپ خطی است که از مکان مالک توپ به 2 خط طولی طرفین زمین، عمود شده است.

سدکردن راه سبد: هر مدافع همزمان با انجام شوت، مسوول سد کردن راه مهاجم به سبد و به  دست آوردن ریباند دفاعی است. مربیان موفق به اهمیت ریباند دفاعی به عنوان یک بخش مهم دفاع آگاه هستند و زمان مناسب برای آموزش آن اختصاص می‌دهند.

ارتباط : ارتباط همواره برای موفقیت در کارهای گروهی، لازم است. همه بازیکنان باید بطور جسمی و عملی با دیگر بازیکنان همکاری داشته باشند تا بتوانند دفاع تیمی موثری به وجود آورند. در واقع 5 بازیکن باید به عنوان نیرویی واحد عمل کنند.

(شکل 2-12)

دفاع روی توپ

مدافعی که مهاجم مالک توپ را دفاع می‌کند باید حالت ایستادن صحیحی داشته باشد و آن را حفظ کند. مدافعان باید یاد بگیرند تا محل قرار گرفتن خود را بین بازیکن مالک توپ و سبد حفظ کنند (توپ،مدافع وسبد) همانگونه که در شکل 2-12 نشان داده شده است. سرمدافع باید پایین‌تر از سرمهاجم با توپ نگاه داشته شود، معمولاً حد ارتفاع سینه مهاجم محدوده مناسبی است.

دفاع در حالت توپ زنده

یکی از مهمترین، دشوارترین و متداول‌ترین وظایف که بازیکنان بسکتبال در دفاع با آن رو به رو خواهند شد، دفاع کردن بازیکنی است که هنوز اجازه دریبل کردن را دارد. بازهم مدافعان باید در حالت ایستادن مناسب خود قرار گیرند و آماده باشند و طوری پاها را قرار دهند که پای جلوتر آنها مقابل دست قوی بازیکن مهاجم باشد. اگر بازیکن مزبور راست دست است، مدافع باید پا ودست چپ خود را جلو ببرد تا مهاجم را مجبور کند پاس یا دریبل خود را با دست ضعیف انجام دهد. بازیکنان بسکتبال را وادارید در حال دفاع، کف دست جلو خود را رو به بالا نگاه دارند (شکل1-13) که به آنها اجازه خواهد داد براحتی حرکت کنند، به توپ ضربه بزنند و توپ را بربایند. این کار فشار بیشتری را به مالک توپ وارد می‌کند و امکان ارتکاب اشتباه‌های منجر به ازدست دادن توپ را افزایش می‌دهد.

(شکل1-13)

در مقابل مهاجمی که دریبل خود را آغاز کرده، مدافع باید راه او را با بدن سد کند درحالی که هنوز حالت توپ، مدافع و سبد را حفظ کرده است. سر باید جلو دریبل کننده واقع باشد و فقط دست جلو برای ضربه زدن به توپ، استفاده شود (هنگامی که دریبل کننده به سمت راست مدافع می‌رود، دست چپ مورد استفاده قرار می‌گیرد و بالعکس) همانگونه که در شکل

2-13 نشان داده شده است. اگر دریبل کننده از مدافع عبور کند، مدافع  باید با دوی سریع او را باز یافته و حالت استقرار اولیه خود را در یک  حالت توپ ، مدافع وسبد به دست بیاورد. به بازیکنان هشدار دهید که آنها باید فاصله خود را با دریبل کننده حفظ کنند خصوصاً هنگامی که دریبل کننده حرکت دورانی، بر گشتی یا چرخشی انجام می‌دهد. آنها ابتدا باید نفوذ را سد کنند، پس در حالت اولیه توپ، مدافع وسبد به او فشار بیاورد.

(شکل2-13)

دفاع کردن در حالت توپ مرده

هنگامی که مهاجم دریبل خود را قطع کرده است، برای دفاع او در مهارت توصیه می‌شود: (الف) هجوم آوردن به سمت توپ و برهم زدن تمرکز مهاجم در حالی که حالت ایستادن صحیح را حفظ می‌کند همانطور که در شکل3-13 نشان داده شده است (حالت فشار) یا (ب) یک گام به عقب و سمت  سبد برداشتن و باقی ماندن در حالت توپ- مدافع سبد، در انتظار پاس دادن او و کمک کردن به دفاع تیمی (حالت عقب‌نشینی). استفاده حالت اخیر خصوصاً هنگامی است که مهاجم خارج از برد شوت باشد.

(شکل3-13)

دفاع دور از توپ

این عمل پر تلاش‌ترین و قاطع‌ترین بخش مهارت دفاعی فردی است که سهم با ارزشی در دفاع تیمی دارد. این یک تمایل طبیعی است که بازیکن دور از توپ، به استراحت بپردازد اما آنها باید بر این میل غلبه کنند و اهمیت دفاع دور از توپ را بدانند. به آنها بیاموزید که محافظت از سبد و حمایت از مدافع روی توپ دارای اهمیت یکسان یا وظیفه فردی است که در حال مواظبت بازیکن مشخصی دور از توپ است. این وظایف متعدد نیاز به توجه بیشتری از دفاع روی توپ دارد.

چند راهنمایی دیگر درباره دفاع دور از توپ وجود دارد که باید آموزش داده شود.هرچه مهاجم از توپ دورتر است.، فاصله مدافع از او باید بیشتر باشد. در این حال همواره یک آرایش توپ، مدافع ومهاجم را حفظ کنید. لازم است مدافع فاصله‌ای را حفظ کند (فاصله احتیاطی برای فراهم شدن زمان بیشتر برای واکنش) همانگونه که در شکل 4-13 نشان داده شده است. به عبارت دیگر هرچه توپ به مدافع نزدیکتر باشد او باید در دفاع دور از توپ، به حریف خود نزدیک‌تر باشد.

آن چیز که مدافع قبل از دریافت توپ به وسیله مهاجم انجام می‌دهد مشخص کننده کاری است که مهاجم می‌تواند با توپ انجام دهد. مدافع باید مانع از رسیدن توپ به مهاجم (حریف او) در نقاط دلخواه او شود. این یک قانون خوب است که با توپ یا بدون آن، حریف را از نقاط قوت او دور نگاه دارند.

(شکل 4-13)

از برشهای بازیکنان مهاجم به سمت توپ درمیانه زمین یا نواحی منطقه قدرت باید جلوگیری شود. به مدافعان بیاموزید تا با فشار به مهاجمان، آنها را از نقاط مورد نظرشان دور نگاه دارند. اگر تماسی باید صورت گیرد، مدافع باید مهاجم را به نقطه مورد نظر براند، تماس بدنی حاصل کند و دوباره از او فاصله بگیرد.

این‌ آسانتر خواهد بود که از مالک توپ دفاع شود و از مدافع روی توپ، حمایت شود و مدافعان همواره توپ را ببینند. بازیکنان باید توپ را با چشم دنبال کنند تا انتظار برشهای تهاجمی و پاسهای غیر دقیق را داشته باشند.

بازیکنان دور از توپ باید از خود فاصله بگیرند، این عمل به آنها اجازه دیدن توپ و حریف را می‌دهد. در این موقعیت، یک دست در راستای توپ و دست دیگر به طرف حریف است.

چند مهارت را می‌توان به بازیکنانی که مهاجم را در محوطه پنالتی یا اطراف آن دفاع می‌کنند، یاد داد. اول حفظ حالت توپ ، مدافع وبازیکن با فاصله کم (دست جلوی بدن او - شکل 5 -13 الف) یا جا گرفتن جلوی او (شکل 5 -13ب) به عنوان یک قانون کلی، توپ باید از محوطه قدرت دور نگاه داشته شود. (منطقه پست)

(شکل 5 -13)

در حالت جای گرفتن جلو حریف، مدافع باید توپ را ببیند و حالت بدن را بدون تماس بدنی، حفظ کند. این حالت به مدافع اجازه پیش‌بینی پاس به پست و حرکت برای قطع آن را می‌دهد. بازیکن پست مهاجم با حفظ تماس، مدافع را کنترل می‌کند مدافعان پست باید از تماس اجتناب کنند، مگر این که از نظر موقعیت برتری داشته باشند. به عبارت دیگر، آنها باید یک فاصله مطمئن از مهاجم با توپ بگیرند و مدام حرکت کنند. این کار باعث ادامه تردید و دودلی مهاجم پست و پاس‌ دهنده می‌شود.

اصول اولیه و بنیادی نیز برای دفاع بازیکن پست با توپ به کار می‌رود مدافع باید در حالت ایستادن صحیح بماند و دستهایش آماده باشند. هنگامی که مهاجم پاسی را در نواحی پست پایین یا میانه دریافت می‌کند ، مدافع باید بیاموزد که یک گام به عقب برداشته و در حالت توپ ، مدافع وسبد مستقر شود. حفظ فاصله، به مدافع زمان کافی برای واکنش جهت دفاع کردن حرکتها تهاجمی پست و همچنین جلوگیری از استفاده مهاجم پست از تماس بدنی برای کنترل مدافع را می‌دهد.

مدافعان باید از مهارتهای دفاعی کمک و تشخیص برای نبرد با مهارت حمله‌ای، استفاده کنند که در آن تیم مهاجم یک طرف زمین را خالی می‌کند تا مالک توپ با دریبل مدافع خود را پشت سر بگذارد و به سمت سبد برود. مدافعان دور از توپ باید آماده کمک و تشخیص این مورد باشند که آیا مدافع روی توپ از مهاجم جا مانده است یا یار مستقیم او منطقه را ترک کرده است.

موقعیتهای دفاعی خاص

علاوه بر مهارتهای اصلی دفاع روی توپ یا دور از توپ، چند مهارت دفاعی دیگر نیز وجود دارد که می‌تواند به تیم شما برای دفاع کردن علیه تهدیدهای تهاجمی خاص، کمک کند.

اسکرین

هنگامی که یک مهاجم اسکرین می‌کند یعنی مانند سپر راه مدافع را سد می‌کند تا هم  تیمی او آزاد شده و بتواند شوت کند. در این میان از شیوه‌های مخصوص باید استفاده کرد.

درمرحله اول مدافع باید در صورت امکان از اسکرین شدن، اجتناب کند. مدافعان باید هنگامی که مهاجمان برای اجرای اسکرین نزدیک می‌شوند، در حرکت باشند. بطور کلی اسکرین به 2 صورت از اثر می‌افتد.

1- جنگیدن با اسکرین، در این حالت یک هم تیمی می‌تواند مدافع اسکرین شده را کمک کند (شکل 1-14)

(شکل 1-14)

2- مدافعان یارهای تعیین شده خود را با هم عوض کنند، خصوصاً هنگامی که  مدافع در عبور از اسکرین ناتوان است. (شکل2-14)

(شکل2-14)

نکته: توجه داشته باشید که مدافع اسکرین کننده که به سمت بالا می‌آید، اعلام تعویض یار کند و بازیکن با توپ را در برگیرد.

نکته‌های مورد توجه مربیان درباره دفاع

اصول کلی

* حالت ایستادن صحیح را به‌دست آورید و آن را حفظ کنید.

* از فکر، بدن و پاها استفاده کنید.

* از گل زدن آسان جلوگیری کنید.

* فشار روی توپ را حفظ کنید.

* از نفوذ به وسیله پاس یا دریبل جلوگیری کنید.

* با هر پاس یا دریبل (حریف) حرکت کنید.

* حریف را از نقاط قدرتش دور کنید.

روی توپ

* در حالت توپ، مدافع و سبد باقی بمانید.

* دفاع بازیکنان در حالت توپ زنده (پای جلو مقابل پای جلو، دست‌ها و پاها فعال و در فاصله با امکان لمس حریف)

* دفاع دریبل کننده(سر را جلو نگاه دارید، با دست جلو به توپ ضربه بزنید و هرگاه لازم است برای بازیابی حریف بدوید)

* دفاع در حالت توپ مرده(به مالک توپ هجوم ببرید بدون این که خطا کنید یا عقب‌ نشسته از مالک توپ فاصله بگیرید)

* بعد از انجام پاس به سمت توپ جهش کنید.

دور از توپ

* هنگامی که توپ به یار شما پاس داده شد بدین‌صورت از او دفاع کنید. ابتدا با سرعت زیاد به سمت او بدوید و بطور ناگهانی توقّف کنید تا بتوانید مانع عبور او با دریبل شوید.

* موقعیت توپ، مدافع وسبد را حفظ کنید.

* بسته به فاصله یارتان با توپ در حالت ایستادن با فاصله قرار بگیرید یا به او نزدیک شوید.

* فاصله بین خود و توپ را حفظ کنید.

* روی مهاجمین پست، کاردفاعی انجام دهید.

قرار دادن بازیکن مهاجم در تله

مربیان همچنین می‌توانند مهارتهای دفاعی را به کار برند که از آن برای در اختیار گرفتن یک مهاجم استثنایی یا انجام کارهایی به عنوان شیوه غیرمنتظره، استفاده شود. تله زمانی شکل می‌گیرد که 2 مدافع یک مهاجم با توپ را در بر می‌گیرند. (2 بازیکن در مقابل یک بازیکن). تأکید کنید که 2 مدافع باید مانع رهایی مهاجم با توپ از تله شوند و این کار با حفظ حالت ایستادن دفاعی مناسب، فعال نگاه داشتن پاها، قراردادن زانوها مقابل زانوهای حریف و بالا نگاه داشتن دست داخلی برای جلوگیری از یک پاس هوایی سریع انجام می‌شود.در این میان هدف، واداشتن وی به ارسال یک پاس سنگین (قوسی) یا زمینی است و بازیکنی باید بیاموزد که برای گرفتن توپ یورش نبرد و خطا نکند. همه بازیکنان دیگر باید در مسیر پاس به حریفشان قرار گیرند و جلو هرپاس از بازیکن گرفتار در تله را به منطقه خودشان بگیرند. (بهترین مکان برای اجرای تله گوشه‌های زمین هستند)

شارژ دفاعی

شارژ دفاعی (یکی از طرحهای دفاعی اساسی در بسکتبال) زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که یک مدافع در نقطه دلخواه در زمین و در حالت دفاعی قانونی به وسیله برش کننده مهاجم، زده می‌شود. این مهارت دفاعی باید بطور مناسب آموزش داده شود. یکی به خاطر پتانسیل بالا در نقشه تیمی (این کار می‌تواند مانع گل زدن حریف شود)، دیگر بعلت اینکه یک عمل توأم با برخورد است و باید بتدریج توسعه یابد تا از بروز صدمه و جراحت اجتناب شود.

قوانین دارای کاربرد در این موقعیت عبارتند از: مدافع حق دارد در هر نقطه زمین در حالت قانونی مستقر شود، مدافع مجبور نیست هیچ فاصله‌ای را با دریبل کننده رعایت کند اما باید قبل از این که سروشانه مهاجم از بدن او رد شود، حالت قانونی بدن را به دست آورده باشد، در حالت دور از توپ باید به مهاجم امکان تغییر مسیر بدهد (هرگز بیش از دو گام نباشد)، مدافع باید همواره قبل از جدا شدن پاهای حریف از زمین و قرار گرفتن او در هوا، در حالت قانونی خود مستقر شده باشد و مدافع می‌تواند پاها را اندکی عقب گذاشته و همواره از بدن خود مراقبت کند.

(شکل 3-14)

گفتنی است که بازیکنان باید برای این عمل مهارتهای زیر را فرا گیرد:

1- حالت ایستادن دفاعی مناسب را به دست آورید و آن را حفظ کنید و پاها را فعال نگاه دارید.

2- ضربه را با ناحیه سینه دریافت کنید.

3- بدون مقاومت در جای خود بایستید.

4- دستها را از درگیری دور نگاه دارید و از آنها برای مراقبت از بدن استفاده کنید.

5- بطور مناسب خود را به زمین اندازید- دست‌ها بالا و جلو بدن، اول باید نشیمنگاه به زمین برسد، در پی آن کمر و پشت سر در حالت خمیده به جلو. (شکل 3-14)

6- فرض را بر این قرار دهید که داور اعلام خطا نخواهد کرد، بسرعت بلند شوید و حالت ایستادن را دوباره به دست آورید.

7- بدانید چه زمانی باید شارژ بگیرید. حرکت مهاجم را قطع کنید اما زمانی مستقر شوید که مهاجم کنترل کمی روی بدن خود دارد و هوشیار نیست.

آموزش حرکت‌های بدون توپ در بسکتبال

اصول بنیادی حرکت‌های بدون توپ

برای حرکت کردن موثر بازیکنان بدون توپ، اصول اساسی و مشخصی وجود دارد که باید در آنها کسب مهارت کنند و در زمین به خاطر بیاورند.

• هوشیار باشید و یاد آورید که همه حرکت‌ها، روی زمین آغاز می‌شوند.

• با تسلط، تعادل و چابکی حرکت کنید.

• با هدف حرکت کنید، بازیکنان باید از حرکت هم تیمی‌های خود آگاه باشند و تمرکز خود را روی راهبردی کلی تیم، حفظ کنند.

• موقعیت توپ و مدافعان را مورد مطالعه قرار دهید. حالت‌های بازی تیم معین‌کننده کلیه حرکت‌هایی است که فرد باید انجام دهد، اما این حرکت‌ها باید در ارتباط با موقعیت و حرکت‌های توپ و هم‌چنین مدافعان، اجرا شود. بازیکنان باید بیاموزند تا خود را به مناطق آزاد زمین برسانند، جایی که می‌توانند پاس دریافت کنند.

• آزاد شدن یا خالی کردن منطقه- اولین هدف از حرکت بدون توپ آزاد شدن برای دریافت پاس از کسی است که توپ را در دست دارد. بازیکنان باید یاد بگیرند ابتدا برای آزاد شدن و دریافت پاس تلاش کنند و اگر ممکن نشد، راه را برای بازیکنان دیگر باز کنند.

• از حالت دریافت کامل استفاده کنید- این موقعیت، فاصله 5/4 الی 6 متری از صاحب توپ است، جایی که فرد آزاد است و می‌تواند پاس دریافت کند. بطور ایده‌آل، این موقعیتی خواهد بود که به بازیکنان امکان پاس، شوت یا دریبل بدهد.

• یک هنرپیشه باشید- حرکت بدون توپ یک رقابت مستمر بین مدافعان و مهاجمان است؛ مشغول کردن فکر و حواس حریف، مستلزم استفاده از فریب‌های قابل باور برای به ستوه آوردن مدافعان و بازی کردن نقش یک طعمه است.

• پنهان شدن از دیدن مدافع- به خارج از منطقه دید مدافع حرکت کنید و او را وا دارید که سرخود را برگرداند. از آن جا که اغلب مدافعان پشت خود را به سبد و دید خود را روی توپ حفظ می‌کنند، مهاجمان باید از پشت آنها به سمت خط زیرین و دور از توپ حرکت کنند. این برش‌ها می‌توانند بهترین باشند، زیرا پیش‌بینی آن برای مدافع مشکل است.

• حرکت به سمت توپ- هنگام حرکت برای دریافت پاس دو مطلب دارای اهمیت است. اول، باقی ماندن در موقعیتی آزاد. دوم، حرکت به سمت توپ. مگر حالتی که شما مدافع خود را پشت سرگذاشته در حال انجام برش به سمت سبد هستید.

• برای آزاد شدن از مدافع به او نزدیک شوید- از آن جا که این قانون مخالف برداشت همگانی است، بسیاری از بازیکنان این اشتباه را مرتکب می‌شوند که با دور شدن از مدافع خود، قصد آزاد شدن از او را دارند. در عمل، بسیار موثرتر است که در نزدیکی مدافع بمانید و ناگهان با دور شدن از وی، خود را آزاد کنید. این حرکت تقریباً همیشه موثّر است زیرا به مهاجم اجازه می‌‌‌دهد حرکتی انجام دهد که قبل از واکنش مدافع و سریعتر از آن انجام می‌شود.

حرکت‌های بنیادی (بدون توپ)

حرکت‌های اولیه بدون توپ باید به هر بازیکن آموزش داده شود. اغلب این حرکت‌ها، لازم است که با کارهای فریبنده برای گمراه کردن مدافع همراه باشد.

برش‌های V

حرکت‌ها یا برش‌هایی که به منظور خاص انجام می‌گیرد، شامل حرکت «قریب و تغییر مسیر ناگهانی» یا برش V هستند. برش V حرکت اصلی زیگزاگ یا برش‌هایی با تغییر مسیر را شامل می‌شود که یک شکل V را ترسیم می‌کند. برای اجرای این برش، وزن خود را روی پای مخالف جهت دلخواه منتقل کنید، روی آن فشار لازم را به زمین وارد کرده با پای دیگر در جهت دلخواه گام بردارید. بطور مثال، وارد کردن فشار روی پای راست و گام به سمت چپ با پای چپ. یک طرف شکل V اغلب حرکت به سمت سبد، دور از آن یا به سمت مدافع است. سمت دیگر V، تغییر جهت با یک برش سریع برای آزاد شدن است (شکل 2-1). بهترین روش برای آموزش بازیکنان جوان، استفاده از عبارت «قریب و تغییر جهت ناگهانی» برای آزاد شدن است. قسمت اول حرکت V به سمت سبد یا مدافع (فریب) به آهستگی انجام می‌شود، اما قسمت آخر V با سرعت در پی‌ آن صورت می‌گیرد (تغییر جهت ناگهانی) تا بازیکن آزاد شود. این تغییر جهت اغلب بسمت توپ انجام می‌شود.

شکل 2- 1: برای آزاد شدن، نزدیک مدافع جای بگیرید. O2 در نزدیکی X2 حرکت می‌کند سپس یک برش V سریع را برای آزاد شدن انجام می‌‌‌دهد تا پاس دریافت کند.

برش‌های جلویی و پشتی

این حرکت‌ها پس از پاس دادن یک بازیکن به هم تیمی انجام می‌شود و در پی آن بازیکن در یک رقابت با مدافع خود، برش کرده برای دریافت یک پاس احتمالی به سمت سبد می‌رود. حرکت «پاس و برش» که اغلب «بده و برو» نامیده می‌شود، یکی از با ارزش‌ترین حرکت‌های تهاجمی در بسکتبال است.

بده و برو دو شکل دارد: حرکت اول که ترجیح نیز داده می‌شود، برش از جلوی مدافع است که به مهاجم در حالی که از مدافع خود پیش افتاده است اجازه دریافت یک پاس را می‌‌دهد (موقعیتی عالی برای کسب امتیاز) و دیگر برش از پشت مدافع که به مهاجم اجازه می‌‌دهد که از پشت مدافع با کسب موقعیت مناسبت به سمت سبد برود (شکل 2- 2). توجّه داشته باشید که فرار از جلو مدافع، با استفاده از برش V مدافع را میخ‌کوب می‌کند، در حالی که برش از پشت، برشی به خط مستقیم است.

حرکت‌های فریبنده

هر کدام از حرکت‌های بنیادی که مدافع را سرگرم کند، حرکت‌های فریبنده است، نظیر گیج کردن مدافعان و بازداشتن آنها از کمک کردن به دفاع یک بازیکن صاحب توپ یا مانع شدن از ایجاد تله برای صاحب توپ. به بازیکنان بیاموزید یک هنرپیشه باشند و حریف را گیج کنند و او را گمراه سازند با حرکت‌هایی نظیر: حرکت‌های گول زننده چشم، فریب‌های بدنی، و دیگر فریب‌های تصویری و صوتی.

شکل 2- 2: برش‌های جلویی و پشتی- بده و برو

حرکت‌های هنگام انجام شوت

هنگامی که در عمل شوت، توپ روی هواست، هر مهاجم بسته به مکان خود در زمین، باید به موقعیت گرفتن ریباند برود یا برای انجام وظایف دفاعی حرکت کند. بازیکنان باید بیاموزند که هرگز ثابت به تماشای توپ سرگرم نشوند.

حرکت‌های تعیین شده

اینها حرکت‌های فردی هستند که سیستم بازی یک تیم برای موقعیت‌های بخصوص، مقرر کرده است. موقعیت‌هایی نظیر: بین طرفین، شروع بازی از پشت خطوط زمین، پرتاب‌های آزاد و نقشه‌های تیمی. همه بازیکنان باید تکالیف فردی خود را بطور مناسب و بسرعت انجام دهند. اجرای صحیح این حرکت دارای اهمیت یکسان با اصل نقشه است.

حرکت‌ها برای اجرای اسکرین‌ها یا اسکرین

آرایش تیمی و استفاده از اسکرین‌ها برای آزاد کردن یک هم تیمی جهت دریافت پاس یا حمله با دریبل از غیرخودخواهانه‌ترین حرکت‌های تیمی است که هر بازیکن باید بیاموزد. البته این شامل توانایی استفاده از اسکرین‌ها به عنوان یک ابزار اساسی در تهاجم فردی است. آموزش نحوه آرایش و استفاده از اسکرین‌ها باید بعد از طی آموزش‌های اولیه، یاد داده شود. بازیکنان در مدرسه ابتدایی باید بر یاد‌گیری حرکت‌های بدون توپ دیگر، تمرکز کنند.

انواع اسکرین‌ها

اسکرین‌ها می‌توانند براساس مکان انجام آن کلاس بندی شوند (سمت توپ یا دور از آن)، یا براساس چگونگی استفاده از آنها (اسکرین‌های به سمت بالا که پشت مدافع یا سمتی که دید ندارد، انجام می‌شود، اسکرین‌های سمت پایین که جلو یا کنار مدافع، انجام می‌شوند)، یا براساس نوع تماس بدن که برای اسکرین استفاده می‌شود (جلو و یا پشت بدن).

مربیان باید نظریه خود را درباره چگونگی عمل‌کرد اسکرین، دنبال کنند. بعضی مربیان از اسکرین در نقطه یا محل خاصی در زمین حمایت می‌کنند، (اسکرین موقعیت)، در حالی که دیگران اسکرین یک مدافع را، ترجیح می‌دهند (اسکرین بازیکن). اسکرین بازیکن اغلب برای آزاد کردن بازیکن موثرتر است، امّا ممکن است به انجام خطاهای بیشتری بعلت بلوکه کردن یا اسکرین غیرقانونی منجر شود.

اجرای اسکرین یا اسکرین

اجرای یک اسکرین حرکت بنیادینی است که باید در ادامه آموزش داده شود. بازیکنان باید از یک توقّف سریع و صدادار با پاهایی به فاصله عرض شانه و دست‌هایی دور از تماس با حریف در اسکرین، استفاده کنند. (شکل 2- 3) اسکرین باید عمودی (بدون انحراف به هیچ طرف) و در مسیر مورد پیش بینی مدافع، انجام شود و باید آنقدر با فشار و قدرتمند انجام شود که مدافع آن را ببیند و صدای آن را بشنود. بازیکن اسکرین کننده باید با صدا، بدن پایین نگاه داشته شده، پاهای باز و آماده برخورد باشد. در مقابل تیم‌های دفاعی خوب، برش‌کننده اغلب اسکرین داده می‌شود، اما خود اسکرین کننده آزاد خواهد شد.

شکل 2- 3: اسکرین جلویی: توقف سریع و با سرو صدا با پاهای باز، دور نگاه داشتن دست‌ها از اسکرین. این جا اسکرین کننده سمت راست قرار دارد.

دیگر انواع اسکرین‌ها عبارتنداز: اسکرین پایینی (به سمت سبد) که علیه دفاع متراکم و عقب نشسته استفاده می‌شود و اسکرین بالایی یا به سمت بالا (دور از سبد) علیه فشار یا دفاع سمت توپ مدافعان.

استفاده از اسکرین

مشکل‌ترین قسمت شیوه اسکرین، واداشتن مدافع برای حرکت به سمت اسکرین است (بازیکنان باید از هم تیمی خود به عنوان یک مانع استفاده کنند) این کار با یک برشV انجام می‌شود که اغلب با حرکت سمت سبد شروع می‌شود همان گونه که در شکل 2- 4 نشان داده شده است.

شکل 2- 4: استفاده از اسکرین، برای O3 و در مقابلX3 یک اسکرین ایجاد شده است و او با استفاده از یک برش V، مدافع خود را به سمت اسکرین می‌راند.

بازی‌کنان باید آنقدر نزدیک به اسکرین‌کننده برش کنند که شانه‌هایشان با هم تماس پیدا کند. در اسکرین‌های دور از توپ، بازیکن در حال استفاده از اسکرین باید حالت مناسب و با کنترل خود را حفظ کند و در حالی که از اسکرین عبور می‌کند، دست‌هایش را بالا نگاه دارد و آماده دریافت پاس باشد. رعایت زمان در اجرای اسکرین، عامل بسیار مهمی در اجرای موثّر آن است، بازیکنان باید در انتظار استقرار بازیکن اسکرین کننده باشند و بعد حرکت خود را آغاز کنند.

حرکت‌های نادرست

این حرکت‌ها زمانی اتفاق می‌افتد که یک بازیکن بدون توپ مرتکب اشتباه می‌شود. به بازیکنان بیاموزید که توجّه خود را بر مواردی زیر متمرکز کنند: بازیافتن مهاجمی که فرار کرده است، درخواست کمک از هم تیمی‌ها هرگاه لازم باشد و حفظ حالت مناسب بدن و آمادگی برای حرکت بعدی بفوریت. این مطلب خصوصاً زمانی مهم است که یک مهاجم در اثر اشتباه توپ را از دست داده است.

نکته‌های مورد توجّه مربیان درباره حرکت بدون توپ

• هنگام شروع حرکت از تماس پاها با زمین حداکثر استفاده را بکنید.

• با تسلط حرکت کنید.

• با هدف حرکت کنید.

• موقعیت توپ و مدافع را ارزیابی کنید و بعد واکنش نشان دهید.

• یا خود را آزاد کنید یا از سر راه کنار بروید- هرگز بی‌حرکت نایستید.

• با کسب آگاهی از حالت کامل دریافت توپ استفاده کنید.

• یک هنرپیشه باشید. ابتکار عمل را به دست بگیرید، از قریب‌های قابل قبول استفاده کنید و با حالت تهاجمی خط سیر توپ را تعقیب کنید.

• خود را از مدافع آزاد کنید.

• به سمت توپ که به شما پاس داده شده حرکت کنید.

• برای آزاد کردن خود به مدافع نزدیک شوید.

• اسکرین‌های قوی، باصدا و قانونی، اجرا کنید.

اسکرین‌ها و پیک‌های خود را به زاویه مناسب و در مسیر حرکت پیش‌بینی شده مدافع، اجرا کنید.

تمرینات برای حرکت بدون توپ

حرکت‌های بدون توپ در چند صف

هدف: آموزش حرکت‌های اولیه بدون توپ بوسیله شبیه سازی

تجهیزات: نصف زمین (حداقل)

روش: بازیکنان در چهار صف در پشت خط عرضی جای می‌گیرند. اولین بازیکن هر صف، از یک سمت به سمت دیگر حرکت بدون توپ می‌کند، در حالی که توپ را در مرکز زمین، تصور می‌کند. (شکل 2- 5)

حالت‌ها

• برش‌های V برای آزاد شدن (در نظر گرفتن حرکت به سمت سبد و بعد به سمت توپ یا به سمت توپ یا به سمت مدافع و بعد به سمت توپ) در پی برش‌های V بازیکنان باید به توقّف‌های سریع حالت دریافت توپ فرضی را وانمود کنند و این عمل در طول زمین ادامه یابد.

• حرکت فرار از پشت مدافع در پی برش V برای آزاد شدن. حرکت پای مناسب و حالت دست مورد تأکید هستند. (دست‌ها را بالا نگاه دارید- خود را آزاد کنید؛ دست دور از سبد پایین قرار گیرد- حرکت از پشت مدافع).

شکل2- 5: تمرین در صفوف: برش‌های V، برش‌های پشتی، برش‌های جلویی، و برش‌ها از عقب بدون توپ.

• برش از جلوی مدافع- یک پاس فرضی به مرکز داده می‌شود و در پی آن از بین مدافع و توپ (برش جلویی) برش انجام می‌شود. (برشV، حرکت دور شونده آرام، برش سریع به سمت توپ) و توقّف سریع در خطوط پرتاب آزاد و نیمه زمین.

• برش از پشت- یک پاس فرضی به مرکز زمین و در پی آن یک برش پشتی (تغییر سرعت، آهسته به سریع) و توقّف سریع در خطوط پرتاب آزاد و نیمه زمین.

نکته: از توقّف‌های سریع در هر یک از خطوط پرتاب آزاد و نیمه زمین، استفاده می‌شود. بعد از اتمام هر توقّف سریع، بازیکنان با استفاده از روش «گرفتن و رویارویی» باید به مبارزه با دفاع فرضی بپردازند. این حرکت‌ شامل: اول توقّف سریع، بعد چرخش و رو به سبد قرار گرفتن و در انتها نگاه کردن به تمامی زمین است.

برش‌ V

هدف: آموزش حرکت‌های اساسی بدون توپ به بازیکنان در موقعیت‌های دو نفره بدون دفاع و دو علیه دو.

تجهیزات: یک توپ و یک سبد برای هر گروه.

روش: آرایش اولیه در دو صف گاردها یا گارد رأس‌ها در بالای زمین و حدود خط نیمه وصف فور‌واردها یا بازیکنان منطقه بال در یکی از طرفین، شکل می‌گیرد.

حالت‌ها

• فورواردها برای آزاد شدن حرکت برش V را انجام می‌‌دهند (فریب و تغییر مسیر ناگهانی) و بعد از دریافت پاس از گارد روی به سبد می‌کنند (شکل 2- 6الف).

• گارد برش پشتی یا جلویی به سمت سبد انجام می‌‌‌دهد و به انتهای صف فورواردها می‌رود (بده و برو) (شکل 2- 6الف)

شکل2- 6: (الف) تمرین برش Vو (ب) حرکت از پشت مدافع.

• در ادامه فوروارد به نفر اول صف گاردها پاس می‌‌دهد و به انتهای صف آنها می‌رود.

• شکل 2- 6- ب نشان می‌‌دهد که در حین دریبل زدن گارد، فوروارد حرکت فرار از پشت را انجام می‌‌دهد.

نکته: فوروارد می‌تواند فریب خود را در برش V به سمت سبد و یا مدافع انجام دهد و با تغییر مسیر بعد خود را آزاد کند.

• هنگامی که اجرای این مهارت به حد قابل قبولی رسید، دو مدافع را در مقابل هر صف قرار دهید تا این تمرین‌ها در یک موقعیت دو علیه دو، اجرا شود.

آموزش حرکات پایه در بسکتبال

لازم است هر بازیکن بیاموزد چگونه مؤثّر (زیرا هدف نهایی انجام صحیح کار است) و همچنین مفید (حرکت در بهترین طریق) حرکت کند. به آنها یاد داده برای کاستن از حرکتهای اضافی زمان و مکان را در نظر داشته باشند تا در چابکی و تعادل، کسب مهارت کنند. به بیان دیگر، بازیکنان باید بدون هدف حرکت نکنند.

بسکتبال بازی چابکی (دست و پا) و سرعت (حرکت کل بدن) در زمان مناسب است. آموزش باید همواره به این اصل تکیه داشته باشد: انجام کار صحیح – همراه با چابکی – و بعد، انجام حرکت صحیح و سریع در زمان مناسب.

پنج حالت و حرکت اصلی که باید آموزش داده شوند عبارتند از: طرز ایستادن، شروع حرکت، گام برداشتن، توقف و پرش.

حالت ایستادن مناسب (وضعیت)

بازیکنان باید بیاموزند که در هر لحظه آماده حرکت باشند و عادت ایستادن صحیح ورزشی برای حرکتهای سریع را در خود تقویت کنند. آموزش حالت ایستادن یک کار پرمشقت است و هنگام کار با بازیکنان تازه کار باید صبور بوده، زیرا آنها ممکن است قدرت و استقامت عضلانی برای حفظ حالت بدن برای مدت طولانی را نداشته باشند.

به بازیکنان آموزش داده شود که هنگام ایستادن، حالت مناسبی داشته باشند (آماده بودن برای هر چیز، احساس چابکی). باقی بودن در حالت ایستادن مناسب کار سختی است؛ آنها باید حالت راحتی داشته باشند در حالی که یک حالت سخت، غیرطبیعی و قوز کرده به خود گرفته اند. بطور متوالی کسب و حفظ حالت ایستادن صحیح به آنها یادآوری شود. اگر به موقع بر حالت ایستادن تأکید شود، بازیکنان و بطور خودکار آن را یاد می گیرند.

حالت پا

بهترین حالت استقرار پاها در اکثر موقعیتها، جلو و عقب قرار دادن آنهاست. فاصله پاها به اندازه عرض شانه باشد و به گونه ای قرار گیرند که پاشنه یک پا و پنجه پای دیگر در امتداد یک خط افقی نسبت به استقرار بازیکن قرار گیرند. (شکل 1-1). این حالت ایستادن باید به صورت عادت درآید تا هنگام نیاز، بازیکن قادر به حرکت درهر جهتی باشد.

حالت ایستادن موازی پاها در شکل 1-2 نشان داده شده است. این حالت برای حرکت جانبی استفاده می شود، همچنین برای گرفتن توپ و توقّف بعد از دریبل و واکنش در یک حرکت جانبی، از این حالت استفاده می شود. بازیکنان به موقع یاد خواهند گرفت کدام حالت ایستادن مناسب کدام موقعیت بازی است.

شکل 1-1: حالت عقب و جلو پاها (دید از بالا). رابطه پاشنه و پنجه، فاصله پاها برابر عرض شانه است.

شکل 1-2: ایستادن با پاهای موازی (دید از بالا). رابطه پنجه با پنجه، فاصله پاها برابر عرض شانه است.

تقسیم وزن بدن

وزن بدن باید به طور مساوی از جلو به عقب، از چپ به راست و بین پاها تقسیم شود. پاشنه ها باید روی زمین باشند و بیشتر وزن روی سینه کف پاها قرار گیرد، هر چند فشار وزن باید روی پنجه ها و پاشنه ها احساس شود.

بازیکنان ممکن است به اشتباه وزن خود را روی سینه پاها قرار داده و پاشنه ها را از زمین جدا کنند، اما این حالت از نیرو و سرعت حرکت می کاهد یعنی برای انجام هر حرکت قدرتمند ابتدا باید پاشنه ها روی زمین قرار داده شود. یک روش مناسب برای آموزش حالت خوب ایستادن این است که از بازیکنان بخواهیم اصطلاحاً پنجه عقابی بایستند که در آن پاشنه ها روی زمین و پنجه خمیده است.

بازیکنان هنگام دفاع باید یک چیز دیگر را به حالت ایستادن خود بیفزایند، پای آتشین. معنای آن فعال نگاه داشتن پاها و حرکت مداوم بدون جدا شدن از زمین است، مهارتی که عضلات را برای حرکت آماده نگاه می دارد. آنها باید تصور کنند روی بستری از زغال داغ ایستاده اند، اما اجازه ندارند پاهایشان را از زمین بلند کنند.

حالت سر و بدن

سر، به علت اندازه و قرار گرفتن در بالاترین نقطه بدن، کلید تعادل است. بازیکنان باید سر را نسبت به محل قرار گرفتن پاها، وسط قرار دهند. سر باید رأس مثلثی باشد که خود با محل قرار گرفتن دو پا تشکیل می دهد و باید در حالی که از روبه رو به آن نگاه می کنیم، ساقهای این مثلث فرضی از نظر طول مساوی باشد (شکل1-3). سر همچنین باید حالت مرکزیت نسبت به جلو و عقب بدن داشته باشد. بازیکنان باید بیاموزند بدن را راست و شانه ها را عقب نگاه دارند، ضمن این که بدن اندکی از حالت کاملاً عمودی به جلو متمایل است.

شکل 1-3: سر، کلید تعادل، بالا نگاه داشته شده و هوشیار – رأس یک مثلث.